RIB-safari op de Lofoten

RIB-safari op de Lofoten: over de Moskstraumen (Maalstroom)

Aan de zuidkant van de Lofoten, tussen het zuidelijkste puntje van Moskenesøya en het eiland Værøy, bevindt zich de legendarische Moskstraumen of Mælstrøm/Maalstroom. Het is een van de sterkste en gevaarlijkste getijdenstromen ter wereld en er doen allemaal spannende verhalen over de ronde. Hier vult de zee bij vloed de Westfjord (de zee tussen de Lofoten en het vasteland van Noorwegen) met water, om het met eb weer af te voeren. En dat is flink wat water, want bij vloed staat het water op de Lofoten wel 3,5 meter hoger dan bij eb. De Maalstroom uit zich in hoge golven en een stroming die kan oplopen tot 8 knopen. Hij is het sterkst als de wind en de stroming dezelfde kant op staan. En omdat de stroming zo sterk is, kunnen er draaikolken ontstaan wanneer de stroming van richting verandert. Toch stapte ik op een RIB-boot om de Maalstroom vrijwillig op te zoeken. Ik had er passend weer bij: grijs en mistig, met lage wolkenflarden tussen de bergen die de Lofoten een mysterieus uiterlijk gaven.

Vertrek vanuit Sørvågen

In Sørvågen lag de snelle RIB-boot al klaar. Zo’n RIB-boot scheert over de golven en je zit op een soort zadel, met daarvoor een beugel om je aan vast te houden. Voordat je kunt vertrekken, krijg je speciale kleding aan om je te beschermen tegen de wind en het opspattende water: een overall, een reddingsvest en een duikbril. En geloof me, het is echt fijn om deze uitrusting te hebben als de boot hard over de golven stuitert! Onder de uitrusting die je in bruikleen krijgt voor de excursie draag je gewoon je eigen kleren, afhankelijk van wat voor weer het is. Ik zou zeker voor de zekerheid een muts en handschoenen meenemen, ook al ga je midden in de zomer naar de Lofoten.

RIB-safari op de Lofoten
Helemaal ingepakt voor de RIB-safari over de Maalstroom

Å vanaf het water

Om te beginnen voeren we naar het dorpje Å. Dit is het zuidelijkste plaatsje op de Lofoten en de plek waar de hoofdweg over de Lofoten eindigt. Later zou ik het vanaf de wal gaan bekijken en ik zou je zeker aanraden om dat ook te doen, want wat een leuk dorpje is dit. Maar nu bekeken we de rode vissershuisjes (rorbuer) alvast vanaf het water, tegen de achtergrond van de dreigende, grijze wolken.

het dorpje A op de Lofoten
Het dorpje Å op de Lofoten

Oude nederzettingen

Vervolgens ging het gas op de plank en voeren we op flinke snelheid en met af en toe een scherpe bocht om de zuidpunt van Moskenesøya heen. Ik vond het nog moeilijk om te weten waar ik op kon letten: hoe kon ik zien of voelen dat we bij de Maalstroom waren?

We maakten een paar tussenstops in baaien waar vroeger nog mensen woonden. Hier en daar zijn de fundamenten van hun woningen nog te zien en toch is het moeilijk voor te stellen hoe het leven hier moet zijn geweest. Om naar school te kunnen, moesten de kinderen een flinke bergwandeling maken. Wegen waren er niet en voor de bereikbaarheid over het water waren de bewoners volledig afhankelijk van de stroming. Want als die sterk is, valt er echt niet tegenin te roeien.

Powered by GetYourGuide

Toch was Ånstad ooit het grootste vissersdorp van de Lofoten. Ook bij Hell en Refsvika, helemaal op het randje van de Lofoten, woonden vissers. In Refsvika zijn in een grot zelfs rotstekeningen uit de steentijd gevonden. De mens heeft dus heel lang geprobeerd om op deze ruige plek te wonen, maar op dit moment zijn deze plekken verlaten.

RIB-safari op de Lofoten
Bij een van de oude nederzettingen

Hoewel het nu nog vrij rustig is, wijst de schipper ons op een paar aanwijzingen dat het hier flink kan spoken. Op een zandbank liggen de botten van een gestrande en overleden walvis. Daarnaast ligt aan stukken geslagen hout van een vrachtschip dat hier nog niet zo lang geleden in de problemen is gekomen.

Deinen op Moskstraumen

Dan varen we weer het open water op, richting onbewoonde rotseilandjes zoals Svarvan en Buholmane. Hier bouwden de vissers van Værøy een noodonderkomen voor vissers die de maalstroom niet meer uit kwamen als er plotseling een storm opstak.

Midden op zee legt onze schipper de boot even stil. Waar de zee tijdens het varen nog vrij rustig leek (hoewel we heus wel af en toe over een flinke golf stuiterden), wordt nu heel snel duidelijk dat de golven echt best hoog zijn. De boot gaat flink op en neer. Het is niet echt op de foto vast te leggen, maar je kunt de deining goed zien in deze video over mijn week op de Lofoten. En dan moet je je daar dus bij voorstellen dat het water op dat moment heel rustig was…

Verhalen over de Maalstroom

Als je ziet hoe een bootje hier op een rustige dag door de golven op en neer wordt bewogen, snap je waarom er zoveel spannende verhalen de ronde doen over de Maalstroom. Het zou een draaikolk zijn die boten versplintert en alles wat er maar bij in de buurt komt meesleept naar duistere dieptes. Walvissen zouden angstkreten uitstoten als ze in aanraking kwamen met het woelige water. De draaikolken die in de Maalstroom voorkomen, stonden dan ook model voor fictieve kolkende wateren van onder andere Edgar Allan Poe (A Descent into the Maelstrom), Herman Melville (Moby Dick) en Jules Verne (Vingt mille lieues sous les mers). 2000 jaar geleden schreef de Griekse ontdekkingsreiziger Pytheas er al over.

En natuurlijk zijn ook in de Noorse mythologie verwijzingen terug te vinden naar de Moskstraumen. Zo heeft de Deense koning Fróði in de Grottasöngr (in de Edda) een molen waarmee hij alles kan vermalen tot rijkdom en geluk voor zichzelf. Twee reuzinnen die hij van de Zweedse koning heeft gekocht, bewegen de molen onder dwang voor hem. In een poging aan dit lot te ontkomen, vluchten de reuzinnen met de molen op een schip. Maar ook daar worden ze gedwongen om te malen – deze keer om zout te maken. Het loopt verkeerd af: ze maken zoveel zout, dat het schip omslaat en zinkt. En zo komt het dat ze nog steeds op de zeebodem de molen ronddraaien en zout produceren – een verklaring voor de ziltheid én de soms zo krachtige stromingen van de zee.

Terug in Sørvågen

Best wel onder de indruk kom ik terug in Sørvågen, waar ik mijn overall weer uittrek. De zon begint door te komen en die middag zal ik de stralende kant van de Lofoten gaan bewonderen. Maar ik ben ook blij dat ik deze ruige en rauwe kant van de Lofoten heb gezien, want die hoort ook bij deze bijzondere bestemming.

Ook varen over de Maalstroom?

Durf jij het aan om mee te gaan op een boottocht over de Maalstroom? Alle informatie over deze excursie vind je op deze website. Maar als je net als ik met reisorganisatie Nordic naar de Lofoten gaat, kun je ook in één keer je rechtstreekse vlucht naar de Lofoten, huurauto, overnachtingen én activiteiten op de Lofoten regelen. Wel zo makkelijk! En in de Vamoos-app van Nordic heb je vervolgens alle nodige informatie voor tijdens je reis altijd bij de hand. Hier vind je alle reizen van Nordic naar de Lofoten. Hier kun je zien hoe mijn vakantie op de Lofoten eruitzag.

Meer tips voor de Lofoten vind je op de website van Visit Lofoten.

De Scandinavische agenda die ik heb gemaakt is online nog verkrijgbaar hier bij Edicola. Verder ligt hij in boekhandels in Nederland en België.

Ik werd uitgenodigd om de Lofoten te bezoeken om erover te schrijven op Stralend Noorwegen.

Deze blogpost kan affiliatelinks bevatten. Als jij via zo’n link iets koopt of boekt, krijg ik een kleine vergoeding. Dit gebeurt anoniem en kost jou niets extra’s. Samenwerkingen en affiliatelinks stellen mij in staat om deze website te onderhouden en jou van informatie te blijven voorzien. Meer hierover lees je in mijn disclaimer/privacyverklaring.

Sandra van Bijsterveld
Sandra van Bijsterveld

Leuk dat je er bent! Mijn naam is Sandra van Bijsterveld. In 2013 begon ik met bloggen en inmiddels doe ik dat fulltime. Op Stralend Noorwegen deel ik mijn persoonlijke ervaringen en tips voor een vakantie in Noorwegen met je. Op andere websites blog ik over onze vakanties in Zweden, Denemarken en Finland, en over Scandinavische lifestyle.

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Ik ga akkoord met het privacybeleid.